Onrust in de polder: Friezen verzetten zich tegen gaswinning (2024)

Vermilion heeft een winningsplan ingediend bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat om tot en met 2050 maximaal 11,5 miljard kuub gas extra uit de grond te mogen halen. Dat is ongeveer een kwart meer dan eerder was voorzien.

Dat gas moet deels uit bestaande putten komen. Maar er gaat ook op nieuwe plekken gas gewonnen worden rond de Friese gemeente Tytsjerksteradiel, als de plannen doorgaan.

Bang voor Groningse toestanden

En dat zorgt voor angst en vragen bij lokale overheden en bewoners. "Daar ben ik wel een beetje bang voor", zegt Klaas Struiksma. Hij woont in het plaatsje Garijp, waar straks misschien ook gas vanonder vandaangehaald wordt.

Struiksma: "We weten natuurlijk allemaal wat er in Groningen is gebeurd. Dat huizen zijn gaan scheuren, dat er grond is verzakt. Daar zijn we hier nu ook bang voor."

En die angst komt niet uit de lucht vallen. Uit het winningsplan blijkt dat de bodem tot wel 32 centimeter kan verzakken. Met alle gevolgen van dien, zoals potentiele schade aan woningen en overige panden.

Genoeg reden voor toezichthouder Staatstoezicht op de mijnen (SODM) om een negatief advies uit te brengen over het plan.Verder wil SODM nog niet op de inhoud ingaan, omdat het advies pas openbaar wordt op het moment dat de minister een besluit neemt.

Zorgen serieus nemen

"Die zorgen moet je absoluut serieus nemen",begrijpt ook Hidde Baars, woordvoerder van Vermilion. "Je moet met mensen in gesprek over wat de zorgen dan zijn. We hebben een balans proberen te vinden tussen de gaswinning en de effecten daarvan."

Maar dat er negatieve gevolgen zijn van gaswinning, staat wel vast. "Bij gaswinning treedt altijd bodemdaling op, dat is een gegeven", aldus Baars. "Daarnaast zijn er andere risico's, op een trilling bijvoorbeeld."Die hebben zich tot nu toe in Friesland overigens nog niet voorgedaan.

Bodemdaling kan gevolgen hebben voor huizen, maar bijvoorbeeld ook voor de waterhuishouding in het gebied. Vermilion zegt toe die effecten verder te zullen onderzoeken na het advies van SODM. Het Canadese gasbedrijf sluit niet uit dat de plannen nog aangepast worden.

Om de zorgen zoveel mogelijk weg te nemen, heeft Vermilion zich vrijwillig aangesloten bij de Commissie Mijnbouwschade, zegt Baars. "Zij ontzorgen de burger, achterhalen wat de oorzaak is van schade. Als wij daar wat mee te maken hebben, betalen we daarvoor."

Groningen 2.0 is 'uitgesloten'

Daarmee hoopt Vermilion Groningse taferelen te voorkomen. In Groningen moesten mensen jarenlang vechten voor compensatie. Maar problemen op die schaal sluit Baars hoe dan ook uit "Onze velden zijn 100 tot 100.000 keer kleiner dan in Groningen. Dus de schaal van de problemen die we daar hebben gezien kunnen bij ons niet optreden. Dat is ook een geruststelling voor mensen, dat is een uitzonderlijke situatie die wij niet kunnen krijgen."

Dat benadrukt ook de woordvoerder van demissionair minister Stef Blok van Economische Zaken en Klimaat. "Groningen is echt op geen enkele manier te vergelijken met de kleine velden. Wel moeten we kijken naar de veiligheid, dat staat op één", aldus de woordvoerder.

✕

Wantrouwen

Maar het wantrouwen zit diep door wat er in de buurprovincie is gebeurd. "Er wordt voorspeld dat de grond wel 35 centimeter kan verzakken", zegt Struiksma. "En we weten dat dat vaak nog wel het dubbele wordt."

Extra cru is dat Garijp nu net een dorp is datals een van de eerste helemaal van het gas af gaat, zegthij. "Sinds een paar maanden zijn we gasloos, en dan wordt het gas onder mijn huis weggehaald. Ik vind het een vreemde zaak."

Gemeente in verzet

Daarin vindt Struiksma de gehele lokale politiek aan zijn kant. "Wij zijn er faliekant op tegen, net als onze omringende gemeenten. Die zijn ook allemaal tegen. De provincie is tegen en ook het waterschap is tegen", zegt wethouder Tytsy Willemsma van de gemeente Tytsjerksteradiel.

De gemeente was heel blij toen toezichthouder SODM negatief adviseerde over de plannen. "Wij dachten, dat is makkelijk voor de demissionairminister. Dit plan kan niet doorgaan. Maar helaas, die heeft aangegeven het over te hevelen naar de volgende."

'Natte voeten'

Wethouder Willemsma waarschuwt het ministerie met klem: "Dit plan heeft gevolgen die niet met geld zijn op te lossen."Ze wijst er verder op dat het Friese veenland van zichzelf al behoorlijk verzakt. "We krijgen te maken met gigantische bodemdaling en een kans op trillingen van wel 3,5 op de schaal van Richter."

De gemeente vreest dat als het land nog verder verzakt, het water simpelweg niet meer is af te voeren. "We krijgen wateroverlast waar we niet tegenaan kunnen pompen. We krijgen natte voeten."

Wat Willemsma betreft is het ook niet te verkroppen dat we middenin de energietransitie juist extra gas op gaan pompen uit de kleine velden buiten Groningen.

Gas blijft nodig

Dat sentiment zegt het ministerie wel te snappen, maar er wordt benadrukt dat Nederland voorlopig nog niet zonder gas kan. En als het niet uit Groningen komt, moet het toch ergens anders vandaan komen.

Een definitief besluit wordt in het najaar verwacht. Wanneer precies, is nog niet duidelijk.